Ngày viết: 28/02/2025 - Cập nhật ngày 28/02/2025.
Đái dầm là tình trạng phổ biến ở trẻ em, tuy nhiên nhiều người không ngờ rằng có 1-2% người trưởng thành vẫn đang phải đối mặt với vấn đề này. Cũng chính vì lý do đó mà nhiều phụ huynh lo lắng không biết đái dầm có di truyền không và liệu con họ có “thừa hưởng” tình trạng này? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp những thắc mắc về mối liên hệ giữa yếu tố di truyền và tình trạng đái dầm, đồng thời cung cấp những phương pháp hiệu quả nhất để khắc phục vấn đề này.
Bệnh đái dầm có di truyền không?
Mục lục
1. Đái dầm là gì?
Đái dầm, trong y học còn gọi là chứng đái không tự chủ (tiếng Anh: enuresis), là tình trạng đi tiểu không kiểm soát được khi đang ngủ, thường xảy ra ở trẻ em từ 5 tuổi trở lên – độ tuổi mà trẻ thường đã có khả năng kiểm soát bàng quang. Tình trạng này được chia thành hai loại chính:
Đái dầm nguyên phát: Trẻ chưa bao giờ kiểm soát được việc đi tiểu khi ngủ, tức là chưa từng trải qua giai đoạn khô ráo liên tục 6 tháng.
Đái dầm thứ phát: Trẻ đã kiểm soát được việc đi tiểu khi ngủ (khô ráo ít nhất 6 tháng liên tục) nhưng sau đó lại tái phát tình trạng đái dầm.
Theo thống kê, khoảng 15-20% trẻ 5 tuổi, 5% trẻ 10 tuổi và 1-2% người trưởng thành gặp phải tình trạng đái dầm. Tuy không gây hại về mặt sức khỏe thể chất, nhưng đái dầm có thể gây ra những tác động tiêu cực đến tâm lý như mặc cảm, tự ti, lo lắng và căng thẳng, đặc biệt khi trẻ đã lớn hoặc ở người trưởng thành.
=> Xem thêm: Mẹo chữa đái dầm ở người lớn tại nhà
2. Đái dầm có di truyền không?
Câu trả lời là: Có, yếu tố di truyền đóng vai trò đáng kể trong việc gây ra tình trạng đái dầm. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra mối liên hệ rõ rệt giữa gen và đái dầm:
- Nếu cả bố và mẹ đều có tiền sử đái dầm khi nhỏ, con cái có đến 77% khả năng bị đái dầm.
- Nếu chỉ một trong hai bố hoặc mẹ từng bị đái dầm, con cái có khoảng 40-45% khả năng bị đái dầm.
- Nếu bố mẹ không có tiền sử đái dầm, con cái chỉ có khoảng 15% khả năng bị đái dầm.
Các nhà khoa học đã phát hiện ra một số gen cụ thể liên quan đến chứng đái dầm, đặc biệt là các gen trên nhiễm sắc thể 12, 13 và 22. Những gen này ảnh hưởng đến:
- Khả năng sản xuất hormone chống bài niệu (ADH) – hormone giúp giảm lượng nước tiểu sản xuất vào ban đêm.
- Sự phát triển của bàng quang và hệ thần kinh kiểm soát bàng quang.
- Chu kỳ ngủ và khả năng thức giấc khi bàng quang đầy.
Tuy nhiên, yếu tố di truyền không phải là “bản án” không thể thay đổi. Khoa học đã chứng minh rằng ngay cả khi có yếu tố di truyền, đái dầm vẫn có thể được cải thiện và khắc phục bằng nhiều phương pháp khác nhau. Hiểu biết về mối liên hệ di truyền giúp các bậc phụ huynh nhận thức rõ hơn về nguyên nhân và có thái độ đúng đắn khi hỗ trợ con cái đối mặt với tình trạng này.
Nguyên nhân khiến bệnh đái dầm di truyền
3. Những yếu tố khác ảnh hưởng đến đái dầm
Mặc dù yếu tố di truyền của bệnh đái dầm đóng vai trò quan trọng, nhưng nó còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác:
Sự phát triển chậm của hệ thần kinh: Một số trẻ có sự phát triển chậm hơn trong việc nhận biết tín hiệu từ bàng quang đầy và khả năng thức giấc khi cần đi tiểu.
Bàng quang kích thước nhỏ: Một số trẻ có bàng quang nhỏ hơn bình thường, dẫn đến khả năng chứa nước tiểu thấp hơn, tăng nguy cơ đái dầm.
Sản xuất hormone chống bài niệu (ADH) không đủ: Hormone này giúp giảm lượng nước tiểu sản xuất vào ban đêm. Khi cơ thể không sản xuất đủ ADH, lượng nước tiểu sẽ tăng lên vào ban đêm, dẫn đến nguy cơ đái dầm cao hơn.
Ngủ quá sâu: Nhiều trẻ bị đái dầm thường có giấc ngủ rất sâu, khiến não bộ không nhận được tín hiệu khi bàng quang đầy.
Các bệnh lý: Nhiễm trùng đường tiết niệu, táo bón, tiểu đường, các bệnh lý thần kinh hoặc bẩm sinh có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng đái dầm.
Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo âu, sang chấn tâm lý như cha mẹ ly hôn, chuyển trường, có em bé mới… có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm tình trạng đái dầm, đặc biệt là đái dầm thứ phát.
Thói quen sinh hoạt: Uống nhiều nước trước khi đi ngủ, không đi vệ sinh trước khi ngủ, chế độ ăn uống có nhiều thực phẩm lợi tiểu (cà phê, sô-cô-la, nước ngọt có ga…) cũng góp phần làm tăng nguy cơ đái dầm.
4. Cách khắc phục và hỗ trợ người bị đái dầm
4.1. Đối với trẻ em bị đái dầm
Đối với trẻ nhỏ bị đái dầm, các biện pháp điều trị hiện nay rất nhiều, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp đơn giản sau:
Sử dụng thuốc trị đái dầm Đức Thịnh: Đây là sản phẩm chữa đái dầm cho trẻ em và cũng có thể dùng cho người lớn được rất nhiều gia đình sử dụng. Thuốc có nguồn gốc từ bài thuốc cổ phương của nhà thuốc đông y gia truyền Đức Thịnh Đường với lịch sử hơn 200 năm liên tục bốc thuốc cứu người. Thành phần hoàn toàn từ thảo dược tự nhiên như Đảng sâm, Đương quy, Tang phiêu tiêu… thuốc trị đái dầm an toàn cho trẻ từ 1 tuổi và không gây tác dụng phụ trong suốt quá trình sử dụng. Thuốc đặc trị các tình trạng đái dầm, đái nhiều, đái không tự chủ… giúp củng cố và khôi phục chức năng chế ước của bàng quang, cân bằng âm dương, tạo sự ổn định và khỏe mạnh cho hệ tiết niệu. Khi sử dụng lâu dài còn giúp ổn định và giúp cho chức năng thận khỏe hơn. Thuốc trị đái dầm Đức Thịnh được điều chế dạng siro lỏng, vị ngọt thanh dễ uống rất phù hợp cho đối tượng trẻ em bị đái dầm. Thuốc được bán tại hệ thống nhà thuốc uy tín trên cả nước như Long Châu, Pharmacity và các nhà thuốc tư nhân khác. Liều dùng và liệu trình tùy thuộc vào tình trạng và độ tuổi mắc đái dầm của trẻ. Để được tư vấn chi tiết cha mẹ có thể liên hệ với nhà thuốc theo hotline 087 658 8866 nhà thuốc sẽ có chuyên gia tư vấn miễn phí.
Dùng chuông báo: Đây là phương pháp hiệu quả nhất trong điều trị đái dầm theo các nghiên cứu lâm sàng. Thiết bị gồm một tấm lót có cảm biến đặt dưới ga giường và một thiết bị phát âm thanh. Khi trẻ bắt đầu đi tiểu, cảm biến sẽ kích hoạt âm thanh báo động, đánh thức trẻ dậy và dần dần luyện cho não bộ phản xạ thức giấc khi bàng quang đầy.
Tạo động lực và khen thưởng: Tạo một hệ thống khen thưởng thú vị như bảng dán ngôi sao hoặc biểu đồ theo dõi tiến độ là phương pháp đặc biệt hiệu quả cha mẹ nên áp dụng. Mỗi sáng thức dậy với chiếc giường khô ráo, hãy cho trẻ được dán một ngôi sao vào bảng theo dõi. Khi đạt được một chuỗi ngày nhất định (ví dụ: 5 ngày, 10 ngày), trẻ sẽ nhận được phần thưởng nhỏ như một cuốn sách, đồ chơi nhỏ hoặc một hoạt động đặc biệt mà trẻ yêu thích. Điều quan trọng là luôn tập trung khen ngợi những nỗ lực và tiến bộ của trẻ, chứ không phải chỉ kết quả cuối cùng.
Tư vấn tâm lý và hỗ trợ tinh thần: Nhiều trẻ cảm thấy xấu hổ và tự trách mình vì tình trạng đái dầm. Hãy dành thời gian trò chuyện riêng tư với con, giải thích rằng đái dầm là một tình trạng y khoa phổ biến mà nhiều trẻ em (và cả người lớn) gặp phải, không phải do lỗi của con hay do con “lười” hoặc “còn nhỏ”. Chia sẻ với con về yếu tố di truyền (nếu trong gia đình có người từng bị đái dầm) cũng giúp con hiểu rằng đây là một phần tự nhiên của quá trình phát triển. Đặc biệt, tránh mọi hình thức trừng phạt, chỉ trích hay làm con xấu hổ, vì điều này chỉ làm tăng áp lực tâm lý và có thể khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
4.2. Đối với người lớn đái dầm
Đối với người trưởng thành, đái dầm thường gây ra nhiều áp lực tâm lý và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các biện pháp hỗ trợ điều trị đái dầm người bệnh có thể áp dụng như:
Sử dụng viên uống Bảo niệu Đức Thịnh: Thực chất Bảo niệu Đức Thịnh là phiên bản nâng cấp của thuốc trị đái dầm Đức Thịnh, bổ sung các thành phần đặc hiệu phù hợp với cơ địa người trưởng thành giúp điều trị tình trạng đái dầm. Bảo niệu Đức Thịnh được điều chế dưới dạng viên hoàn và viên nang, người bệnh có thể sử dụng linh hoạt 2 dạng của sản phẩm này. Với thiết kế tinh tế, Bảo niệu Đức Thịnh giúp người bệnh giảm triệu chứng đái dầm, tiểu đêm, tiểu không tự chủ, tiểu nhiều lần, hỗ trợ giảm tiểu tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, khó tiểu tiện, bổ thận, hỗ trợ tăng cường chức năng thận. Liều dùng và liệu trình điều trị phụ thuộc vào tình trạng bệnh nên để được tư vấn chi tiết hơn người bệnh có thể liên hệ trực tiếp với nhà thuốc qua số hotline 087 658 8866. Hiện nay, Bảo niệu Đức Thịnh được bán trên các kênh truyền thông của nhà thuốc như website, fanpage, lazada…
=> Xem thêm: Đái dầm ở người già
Liệu pháp hành vi: Tương tự như ở trẻ em, liệu pháp chuông báo cũng mang lại hiệu quả cho người lớn. Thiết bị chuông báo đái dầm dành cho người lớn hoạt động theo nguyên lý phát hiện độ ẩm và phát tín hiệu âm thanh khi bắt đầu có nước tiểu, giúp đánh thức người bệnh kịp thời. Sau 8-12 tuần sử dụng đều đặn, não bộ sẽ hình thành phản xạ có điều kiện, giúp người bệnh tự thức giấc khi bàng quang đầy hoặc kiểm soát việc đi tiểu tốt hơn suốt đêm. Người bệnh nên kiên trì thực hiện liệu pháp này trong ít nhất 3 tháng để đạt hiệu quả cao nhất.
Tư vấn tâm lý: Đặc biệt quan trọng đối với người trưởng thành, giúp giảm lo âu, căng thẳng và mặc cảm liên quan đến tình trạng đái dầm. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) giúp người bệnh nhận diện và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực về bản thân, đồng thời xây dựng cơ chế đối phó lành mạnh. Nhiều người bệnh bị đái dầm thường cảm thấy xấu hổ, tự ti, thậm chí trầm cảm và cô lập xã hội. Việc chia sẻ với chuyên gia tâm lý hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ (có thể trực tuyến để đảm bảo ẩn danh) sẽ giúp người bệnh hiểu rằng họ không đơn độc, từ đó giảm áp lực tâm lý và cải thiện tình trạng bệnh.
Điều trị các bệnh lý nền: Nếu đái dầm là hậu quả của các bệnh lý khác như tiểu đường, rối loạn tuyến tiền liệt (ở nam giới), sa sàn chậu (ở phụ nữ), rối loạn giấc ngủ (như ngưng thở khi ngủ), tổn thương thần kinh, hoặc các vấn đề về cột sống… thì việc điều trị bệnh lý nền có thể giúp cải thiện tình trạng đái dầm. Người bệnh nên được thăm khám toàn diện bởi bác sĩ chuyên khoa tiết niệu, thần kinh, hoặc khoa nội tiết để xác định chính xác nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp. Trong một số trường hợp, việc điều chỉnh thuốc đang sử dụng (như thuốc lợi tiểu, thuốc an thần) cũng có thể giúp cải thiện tình trạng.
4.3. Thay đổi thói quen sinh hoạt
Dù ở trẻ em hay người lớn, những thay đổi về thói quen sinh hoạt sau đây có thể giúp giảm tình trạng đái dầm và khiến bệnh đái dầm không di truyền sang thế hệ sau:
Thiết lập lịch trình đi vệ sinh: Tập thói quen đi tiểu theo giờ cố định, luôn đi vệ sinh trước khi đi ngủ và ngay khi thức dậy.
Kiểm soát lượng nước uống: Không hạn chế nước uống vào ban ngày (điều này có thể làm giảm dung tích bàng quang), nhưng hạn chế uống nước 1-2 giờ trước khi đi ngủ.
Tránh thức ăn, đồ uống lợi tiểu: Hạn chế tiêu thụ đồ uống có caffeine, sô-cô-la, đồ uống có ga và một số loại trái cây có tính lợi tiểu, đặc biệt vào buổi tối.
Bài tập tăng cường cơ sàn chậu: Các bài tập Kegel có thể giúp tăng cường kiểm soát bàng quang, đặc biệt hiệu quả cho người trưởng thành.
Chế độ ăn giàu chất xơ: Giúp ngăn ngừa táo bón, một trong những yếu tố có thể gây đái dầm hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng này.
Tập thức dậy vào ban đêm: Đặt báo thức để đánh thức người bệnh dậy đi vệ sinh vào giữa đêm có thể giúp giữ cho giường khô ráo và dần dần tạo thói quen cho cơ thể.
Cách khắc phục tình trạng đái dầm di truyền từ cha mẹ sang con
4.4. Điều trị y khoa
Trong một số trường hợp, đặc biệt khi đái dầm kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường khác, cần tìm đến sự trợ giúp của bác sĩ chuyên khoa. Các phương pháp điều trị y khoa có thể bao gồm:
Thuốc kê đơn: Một số loại thuốc như Desmopressin (tương tự hormone chống bài niệu ADH) hoặc thuốc kháng cholinergic có thể được bác sĩ chỉ định trong một số trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, hầu hết các thuốc này chỉ có tác dụng tạm thời và có thể có tác dụng phụ.
Điều trị bằng điện kích thích: Phương pháp kích thích thần kinh bằng dòng điện nhẹ có thể giúp cải thiện chức năng bàng quang ở một số trường hợp.
Liệu pháp tâm lý: Tư vấn tâm lý chuyên sâu và liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) có thể hỗ trợ đặc biệt hiệu quả cho những trường hợp đái dầm liên quan đến yếu tố tâm lý.
Phẫu thuật: Trong những trường hợp hiếm gặp, khi đái dầm là hậu quả của dị tật bẩm sinh hoặc các vấn đề về cấu trúc đường tiết niệu, có thể cần đến phẫu thuật.
5. Kết luận
Vậy đái dầm có di truyền không? Mặc dù yếu tố di truyền có ảnh hưởng không nhỏ đến tình trạng này, nhưng đây không phải là “điều không thể thay đổi”. Bằng cách kết hợp các biện pháp hỗ trợ, điều chỉnh thói quen sinh hoạt hàng ngày, và khi cần, áp dụng phương pháp điều trị y khoa, hầu hết người bệnh đều có thể cải thiện đáng kể hoặc khắc phục hoàn toàn tình trạng đái dầm.
Thái độ của gia đình và xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người bị đái dầm. Sự thông cảm, kiên nhẫn và đồng hành tích cực sẽ giúp người bệnh, nhất là trẻ em, vượt qua mặc cảm và tự tin đối diện với vấn đề này. Đái dầm không phải dấu hiệu của sự lười biếng, thiếu ý chí hay kém thông minh, vì vậy người bệnh không nên bị trách móc hay phạt vì điều đó.
Nếu bạn hay con bạn đang gặp phải tình trạng đái dầm, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được tư vấn cách điều trị phù hợp nhất. Với sự kiên trì và phương pháp đúng đắn, đái dầm chắc chắn có thể được khắc phục, giúp lấy lại sự tự tin và nâng cao chất lượng cuộc sống.
